Original English story written specially for Vikalp Sangam

“કાલા કપાસનો તાકો વણવામાં અઘરો હોય છે. જેઆ કામ સાથે સંકળાયેલા ન હોય તે આ વણવાનું કામ ન કરી શકે. તેના માટે તમારે હુન્નર કેળવવો પડે. વણાટકામ અમારા લોહીમાં છે.”

નારાયણ વાલજી વણકર કચ્છનાં મોટા જમથાડા ગામમાં રહેતા એક પરંપરાગત વણકર છે. તે જ્યાં સુધી પોતાના વંશવેલાને યાદ કરી શકે ત્યાં સુધી, તેમના બધા પૂર્વજો હાથશાળ પર ઊન અથવા કપાસના સૂતરમાંથી કાપડ વણવાના વ્યવસાયમાં રોકાયેલાં હતાં. નારાયણભાઈએ દાયકાઓ પહેલાં કાપડ વણવાનું છોડી દીધું કારણ કે મિલમાં બનેલું સસ્તું કાપડ મળતું થયું એટલે નારાયણભાઈ જે પ્રકારનું કાપડ વણતા હતા તેની માંગ ખતમ થઈ ગઈ. જો કે અત્યારે નારાયણભાઈએ વણાટકામ ફરીથી શરૂ કર્યું છે એટલું જ નહીં, પણ તેમને વણાટકામથી ઊન અને એક્રેલિકની શાલોના કામથી મળે તેના કરતા વધુ ભાવ મળવા લાગ્યા છે. નારાયણભાઈ જે કપાસ વાપરે છે તે સ્થાનિક પર્યાવરણને અનુકૂળ છે, ઑર્ગેનિક એટલે કે સજીવ ખેતીની પદ્ધતિથી ઉગાડવામાં આવે  છે અને તે કચ્છમાં સદીઓથી ઉગે છે. આ વાત છે કાલા કપાસની.

Kapaas pahelaano, fervanaat atyaarnun

Download / Read entire story

Contact author of original story in English, Shiba Desor

Read original story, Reweaving an Old World cotton, in English

The story of weaving again with a variety of cotton that is suited to the local environment, organic and has been grown in Kachchh …